ODS De Vuurvogel, Nissewaard - update

De verduurzaming, renovatie en het aardgasvrij maken van Openbare Dalton School De Vuurvogel in Nissewaard werd vanwege de voorbeeldfunctie voor de regio geselecteerd als pilot voor het Innovatieprogramma Aardgasvrije en Frisse Basisscholen. Daarnaast speelde de behoefte van de gemeente en het schoolbestuur om ervaring op te doen met aardgasvrije businesscases een rol. Het project begon met een vastgesteld budget, maar zonder dat het project helemaal was uitgewerkt. Begeleiding vanuit Platform31 wordt gedaan door Jaap van der Wal.

Aan het begin van 2019 heeft de projectbegeleider de pilot doorgerekend aan de hand van het Total Cost of Ownership (TCO)-rekenmodel. Daaruit bleek dat het budget te laag was om alle ambities waar te maken. Dit had twee oorzaken: ten eerste was er sprake van een overmaat van 400 meter, waarvoor de gemeente – terecht – niet bereid was om de renovatiekosten te betalen. Dit is opgelost door voor het teveel aan vierkante meters langdurige huurovereenkomsten af te sluiten met een organisatie voor kinderopvang. De gemeente zal deze renovatiekosten hiervan voorfinancieren, en krijgt deze kosten via de huurinkomsten terug. Op de tweede plaats was er gewerkt met een te laag budget per vierkante meter (1.500 euro). In combinatie met de relatief korte voorgenomen levensduurverlenging van 15 jaar is dit onvoldoende om de investeringen terug te verdienen.

Naar aanleiding hiervan zijn veel gesprekken gevoerd door het schoolbestuur, de gemeente en Platform31. Dit leidde er uiteindelijk toe dat de levensduurverlenging werd opgerekt naar 30 jaar en het budget werd verhoogd. Het schoolbestuur was bereid om, naast de gereserveerde onderhoudsvoorziening, naar schatting 25% van de extra kosten bij te dragen. Aan de gemeente werd een extra bijdrage gevraagd van circa €550.000. Door deze gesprekken kon er alleen in de laatste twee maanden van 2019 worden gewerkt aan de voorbereidingen van de aanbesteding.

Planning

In de oorspronkelijke planning stond 2019 in het teken van de ontwerpfase, met een start van de uitvoering in november en een oplevering in de zomer van 2020. Die planning is een jaar opgeschoven: alle voorbereidende werkzaamheden worden in 2020 gedaan, en de realisatie vindt plaats in 2021. Vanwege de overmaat kan het schoolgebouw gefaseerd worden aangepakt, al zal er voor een deel van de leerlingen tijdelijke huisvesting nodig zijn.

Achtergrond

De relatie tussen de gemeente en het schoolbestuur is redelijk goed. Maar omdat gemeentes willen waken voor precedentwerking richting andere besturen zijn zorgvuldige afwegingen vereist. In dit project heeft het schoolbestuur veel energie gestoken in het met de gemeente in gesprek blijven. Dat was lastig, omdat er bij de gemeente veel personeelswisselingen waren. Daarnaast zijn er veel externe adviseurs betrokken. Het schoolbestuur had dus telkens te maken met andere ambtenaren voor wie het dossier nieuw was. Ook voor de gemeente een lastige situatie.

Projectbegeleider Jaap van der Wal constateert dat er bij gemeentes nog weinig bekend is over de bundeling van geldstromen, in combinatie met een TCO-benadering/ prestatie-uitvraag. Zo’n uitvraag vraagt om een goede onderbouwing en goed overleg. In deze pilot werd uitgegaan van normbudgetten die niet aansluiten bij de ambities van NOM of BENG. Dat was de belangrijkste reden waarom het overleg met de gemeente extra tijd in beslag nam. Platform31 en de externe kostendeskundige van het schoolbestuur hebben elk een opzet van de kosten gemaakt en die met de gemeente gedeeld. Constructief overleg heeft uiteindelijk geleid tot een positief resultaat. Een pilot heeft alleen kans van slagen als de deelnemers bereid zijn om uitdagingen aan te gaan.

Succesfactoren en risico’s

Het getoonde doorzettingsvermogen van het schoolbestuur, gesteund door Platform31, is de belangrijkste succesfactor van deze pilot. Door telkens opnieuw te benadrukken dat er alleen een haalbare businesscase mogelijk is door de renovatie te koppelen aan een levensduurverlenging van 30 jaar met extra budget hebben beide partijen de gemeente weten te overtuigen. Het grootste risico dat nu nog resteert is de uitvraag naar de markt. Want er moet een juiste uitvraag worden geformuleerd, zodat er voldoende marktpartijen inschrijven die werkelijk geïnteresseerd zijn.

Lessen voor de toekomst

Selectie van projecten voor een innovatieprogramma op basis van een papieren inschrijving is risicovol. In de pilot Nissewaard bleek dat de situatie in de aanmeldingsstukken niet helemaal overeenkwam met de werkelijkheid. Aardgasvrij renoveren vraagt om een visie, met name met betrekking tot de omliggende wijk. Die visie voor de wijk was op het moment van inschrijving nog niet uitgekristalliseerd.

Renovatie in plaats van sloop/nieuwbouw is een relatief onbekende ambitie. In eerste instantie was uitgegaan van een levensduurverlenging van 15 jaar, maar het bleek niet mogelijk om de investeringen in die tijd terug te verdienen. Bij een levensduurverlenging van 30 jaar kunnen functionele aanpassingen en duurzame investeringen worden gerealiseerd, zodat het onderwijsgebouw het primaire proces optimaal kan ondersteunen.