School met de Bijbel, Zaltbommel - update

De School met de Bijbel in Zuilichem, gemeente Zaltbommel, is al een aantal jaren bezig met de verduurzaming van het schoolgebouw. Een noodzakelijk vervanging van de CV-ketel is door de schooldirecteur en het schoolbestuur aangegrepen om te proberen de school aardgasvrij te maken. Ook de gemeente is enthousiast. Toen het project werd geselecteerd als pilot voor het Innovatieprogramma Aardgasvrije en Frisse Basisscholen lag er al een door een marktpartij opgestelde businesscase. Maar dat betekende niet dat de koers van het project al vast lag; in de eerste helft van 2019 waren er nog veel vragen over de richting van het project.

Zo is onder meer verkend of er, in samenwerking met de woningcorporatie, 23 woningen mee verduurzaamd konden worden. Ook is onderzocht of het dorpshuis in de school kon worden geïntegreerd. Uiteindelijk werd gekozen om alleen het bestaande schoolgebouw aan te pakken. De pilot in Zaltbommel wordt vanuit Platform31 begeleid door Eke Schins. Aan het begin van 2019 is de bestaande businesscase beter uitgewerkt door de betrokkenen, inclusief de door de gemeente aangetrokken projectleider. De bestaande businesscase ging uit van een traditionele aanbesteding. In overleg met de gemeente en het schoolbestuur is vervolgens onderzocht of een benadering op basis van total cost of ownership haalbaar was. Omdat het project te klein is, en de school maar een korte contractperiode wilde aangaan bleek dit niet het geval.

Herfst 2019 was duidelijk dat het project zou bestaan uit een traditionele uitvraag om het schoolgebouw aardgasvrij te maken en asbest te verwijderen. Na een marktconsultatie met vier partijen in december 2019 is de aanbestedingsaanvraag in januari 2020 de deur uit gegaan.

Planning

Het project in Zaltbommel heeft in 2019 ongeveer een half jaar vertraging opgelopen door het verkennen van alternatieve scenario’s waarin niet alleen de school zou worden verduurzaamd. Het was aanvankelijk de bedoeling dat de aanbesteding na de zomer van 2019 zou worden gedaan. Toch zal het project naar verwachting op tijd worden afgerond. In mei 2020 moet het asbest worden verwijderd. De overige werkzaamheden zijn na de zomer van 2020 klaar.

Achtergronden

Het initiatief voor deze pilot is genomen door de directeur en het bestuur van de school. Zij hebben de gemeente benaderd. De relatie tussen deze partijen is uitstekend. De gemeente wil de opgedane ervaring gebruiken voor toekomstige projecten. De kennis over aanbestedingen van dergelijke projecten is in de vorm van coaching, begeleiding en ondersteuning ingebracht door Platform31. Er wordt met name aandacht besteed aan de verschillen tussen een reguliere businesscase en een businesscase voor een aardgasvrij project.

Dit project wordt voor een groot deel door de school gefinancierd. De gemeente bekijkt of het nodig is om een financiële bijdrage te leveren. Uiteraard kan ook de subsidie van 350.000 euro worden ingezet. De partijen die mee hebben gedaan aan de marktconsultatie hebben al aangegeven dat het beschikbare budget te krap is. De kans bestaat dat de gemeente moet bijspringen om te voorkomen dat er een financieel tekort ontstaat.

Waarom traditioneel aanbesteden

Platform31 maakt onderscheid tussen traditionele en innovatieve manieren van aanbesteden. Deze tweede manier heeft de voorkeur. Eén van de voordelen van een total cost of ownership (TCO)-benadering is dat er aan de voorkant extra kan worden geïnvesteerd vanuit de lagere exploitatiekosten. In Zuilichem is er uiteindelijk toch voor gekozen om te werken met een traditionele aanbesteding. Dat komt doordat de school wel bereid was om een prestatie-uitvraag te doen, maar slechts voor een periode van 10 jaar. In dat geval is een uitvraag op basis van TCO geen goede optie. De kracht van een TCO-benadering is juist dat het vervangingsrisico van de installaties wordt afgedekt. Dat gaat pas een rol spelen na een periode van 20 of 30 jaar.

Voor begeleider Eke Schins is het een interessante constatering dat een traditionele uitvraag, waarbij wordt gestuurd op een innovatieve oplossing, soms de voorkeur krijgt boven een prestatiegerichte uitvraag. In Zuilichem heeft de keuze voor traditioneel te maken met de omvang van het project. Maar ook de geringe ervaring van gemeenten en schoolbesturen kan een reden zijn om te kiezen voor traditioneel. Dat heeft er vooral mee te maken dat de aanbestedende partijen vooraf zekerheid willen hebben over de financiële consequenties. Ze vinden het moeilijk om een prestatie-uitvraag te stellen aan de markt, en zich te laten verrassen door het antwoord.

Succesfactoren

Het grote succes van deze pilot is dat het initiatief bij de schooldirecteur en het schoolbestuur ligt. Die willen dit heel graag, ze hebben lef getoond en ze hebben de gemeente met hun enthousiasme aangestoken. Uit deze pilot blijkt ook dat er bij traditioneel aanbesteden best innovatieve oplossingen kunnen worden aangeboden. De marktconsultatie liet al enkele mooie voorbeelden zien. Andere scholen kunnen van deze ervaringen profiteren.